Begin september 2024. Een vrouw op leeftijd, richting 80 jaar, laat haar ogen onderzoeken bij haar vertrouwde oogarts. Op de website van de dokter in kwestie staat naast “oogartspraktijk” ook “orthomoleculaire dokterspraktijk”. Namen laat ik in dit verhaal achterwege.
Na het oogonderzoek geeft de dokter aan dat de patiënte voor de rest van haar leven ‘bio-collageen’ zou moeten innemen. Net zoals ‘orthomoleculair’ zegt de term ‘bio-collageen’ haar niets. Wat collageen juist is, speelt trouwens weinig rol in dit verhaal.
Wel belangrijk: voor de patiënte het goed en wel beseft, heeft de dokter vanachter de computer op haar bureau zélf al een bestelling geplaatst. Met andere woorden, het gaat hier niet over een geneesmiddel. Daar hebben we apotheken en voorschriften voor.
Het woord fishy behoort niet in de standaardvocabulaire van de patiënte en haar aanwezige man, maar beiden hebben het gevoel dat de dokter daar wel heel erg naar gehandeld heeft. Ze reageren echter niet op het moment zelf. De patiënte is bijna altijd tevreden geweest over haar oogarts. Die heeft bij haar in het verleden met succes enkele ingrepen uitgevoerd. De laatste jaren raadde de arts een keertje een eigenaardige machine aan en een keertje homeopathische middelen. Maar ach, dat negeerde de patiënte. Nu dus ook.
Dat de oogarts een oudere patiënte in snelheid pakt door prompt een product van dubieus allooi te bestellen, lijkt mij een handeling, of beter een handelspraktijk, die onaanvaardbaar en zelfs bedrieglijk is.
De oogarts heeft tussen mei 2022 en juni 2022 haar website aangepast en vermeldt sinds dan onder “aangeboden diensten” ook orthomoleculair advies en fytotherapie (kruidengeneeskunde), naast de echte geneeskundige diensten. Nog geen half jaar later komt daar Hyperthermie: whole body hyperthermie bij. Nog later homeopathie. In 2024 wordt het een oogartsenpraktijk én een orthomoleculaire praktijk, twee in één. Een aanwijzing dat verkwakking in fasen gebeurt. Dit verhaal gaat dus over de schijnbaar onbestaande, of niet vol te houden scheiding tussen de twee praktijken.
Bij ontvangst van de bestelling de volgende dag blijkt dat het om een voedingssupplement gaat, geleverd door een schimmig bedrijfje uit Herk-de-Stad. Die firma is heel spaarzaam met nuttige informatie op de factuur en bij het product zelf, maar minder spaarzaam met dreigementen bij niet-betaling. Klachten zijn enkel acceptabel als ze binnen de vijf dagen worden overgemaakt. Een vervaldatum of betalingstermijn ontbreekt. Weinig mensen weten dat de factuur daardoor binnen de maand moet betaald worden. En niet binnen de gesuggereerde vijf dagen.
Prijs van het pakket: 69,9 euro voor 240 capsules. Het goede nieuws: het dierlijke “bio-collageen” zit in vegecapsules, gemaakt uit plantaardig materiaal. Alle beetjes helpen om deze wereld diervriendelijker te maken. Deze voedingssupplementen niet verkopen zou natuurlijk nog méér helpen.
Navraag bij de lokale apothekeres over dat voedingssupplement doet de patiënte nog meer vermoeden dat het geen noodzakelijk, maar zelfs een twijfelachtig middel is. Enkele dagen later laat de apothekeres weten dat ze er met een collega over gepraat heeft. Ze waren het er beiden over eens dat de manier waarop de oogarts haar het product had opgesolferd, grenst aan het schandalige.
Dat was ook de mening van de arts die ik e-mailde. Zij is verbonden aan Gezondheid en wetenschap en SKEPP. Ze laat mij weten dat het verhaal klinkt als “puur bedrog”. Zij geeft ook aan dat er zich heel wat charlatans bevinden onder artsen én dat ze er meestal ook mee wegkomen.
Niet alle patiënten beseffen namelijk dat ze gedupeerden zijn. ‘Orthomoleculaire praktijk’ doet niet bij iedereen een alarmbel afgaan. Niet alle gedupeerden zijn ad rem genoeg op het moment zelf. “Te braaf”, zo u wil. Of “Beleefd en niet uit op confrontatie”. Niet alle gedupeerden willen achteraf een klacht indienen. De eerste reactie van de patiënte in dit verhaal, een typevoorbeeld van ‘een braaf Vlaams menske’, is “ik ga daar toch geen last mee krijgen”, “zij (de dokter) heeft mij vroeger goed verder geholpen” (met enkele operatieve ingrepen)” en “het gaat niet over het geld”. Mwah, daar gaat het de dokter en de leverancier wél over.
Hierdoor blijven heel wat kwakzalvers buiten schot: hun laakbare praktijken worden zelden gevolgd door klachten bij de juiste of beter, relevante instanties. Een klacht bij de Orde der Artsen, dat is wat de door mij gecontacteerde dokter aanraadt en dat hebben de patiënte en ik na wat over en weer gepraat, ook gedaan.
Ik ben daarvoor ook ten rade gegaan bij het artikel Hoe klacht indienen tegen Kwak in België en Nederland door dokter Wim Betz zaliger. Maar het is allemaal niet simpel. Een citaat:
De Orde van Artsen
Iedereen kan daar een klacht indienen. De procedure is gratis. Elke arts die praktijk wil doen in België is verplicht lid van de Orde. De leden moeten volgens de plichtencode (deontologie) gewetensvol, wetenschappelijk, sociaal en financieel verantwoord handelen. Een erkend arts heeft vrijheid om zijn behandeling te kiezen, maar hij moet die wel kunnen verantwoorden. Kwakkende artsen worden meestal ongemoeid gelaten tenzij er echt schade was of hun propaganda te agressief of leugenachtig. De tuchtraad kan enkel geregistreerde artsen beoordelen of straffen. De straffen gaan van waarschuwing tot tijdelijke en zelfs levenslange schorsing. Hun vonnis is geheim, je zal het niet vernemen. Schadevergoeding kunnen zij niet toewijzen.
Het artikel maakt gewag van vele procedures en tal van andere instanties die zich richten op andere facetten, en dus heel veel illusies maken we ons niet. We zijn uiteraard niet op zoek naar een schadevergoeding, er is zelfs geen schade geleden (het pakket met orthomoleculaire meuk is ondertussen geretourneerd). We hopen enkel dat de klacht tegen de handelspraktijken van de oogarts in kwestie een historiek helpt opbouwen.
Hoe dan ook, de patiënte heeft na veel gepeins beslist om de relatie met haar oogarts, en da’s zowel een puur medische als een vertrouwensrelatie, op te zeggen. En nu mag zij op haar bijna 80ste op zoek gaan naar een nieuwe dokter en opnieuw een vertrouwensrelatie proberen op te bouwen. Maar da’s niet voor meteen, want die nieuwe dokter kan haar pas ontvangen over een maand of wat.
Even samenvatten: een dokter-kwakzalver, en in dit geval een half-verdoken kwakzalver, kan dus door ongepaste en laakbare praktijken zijn patiënten in het zak zetten, of die het nu beseffen of niet. Voelen de patiënten zich wel gedupeerd, dan volgt een breuk die heel wat praktische problemen kan opleveren. En hoe ouder de patiënten hoe meer en schrijnender de problemen. Zoek maar eens een nieuwe gespecialiseerde dokter die geen wachtlijst van een maand of meer heeft.
Een klacht indienen kan, als je tenminste je weg weet te vinden in de wirwar van mogelijke organisaties of organen en als je het doel van de klacht en de beschrijving ervan goed genoeg kan afstemmen op die maatregelen die die organisaties bereid of bevoegd zijn te nemen.
P.S.
Wat behelst orthomoleculaire artsenij, naast de kunst van het agressief verkopen en (oudere) patiënten oplichten, bedoel ik dan?
Het artikel van dokter Betz en Lieve Holvoet Je blauw betalen aan voedingssupplementen doet pas pijn gaat verder in op de materie. SKEPPs zusterorganisatie Skepsis vat orthomoleculaire geneeskunde samen met de woorden geneeskunde “volgens de medische wetenschap onzin”. Dokter Catharine de Jong van de Nederlandse Vereniging tegen de kwakzalverij stelt dan weer: Orthomoleculaire voedingsadviezen: geen oplossing maar een probleem.
In mijn artikel over de Artsen voor Vrijheid en Kwakzalverij schreef ik:
Al te dure supplementen die de urine een kleurtje geeft, dat is in een notendop waar het bij orthomoleculaire therapieën om draait. “De behandelwijzen zijn gebaseerd op pseudowetenschappelijke aannames”, lees ik op Wikipedia.
En voor u zich druk maakt om de stijl van de boodschap hier: klik eens op de links.
