“Het werk zit erop”, aldus voorzitter Michael Verstraeten op de website. “De V.Z.W. Viruswaanzin wordt ontbonden.” Dat eerder verrassende nieuws werd begin 2023 aangekondigd. Verrassend omdat de vzw sinds de oprichting van de Partij voor Vrijheid & Vooruitgang in maart 2021 al terminaal was.
Maar goed, hier zijn we dan, aan het begin van een reeks artikelen over één van de vele protesterende groupuscules in tijden van corona. Ik heb me vanaf juli 2020 vooral bezig gehouden met de strapatsen van Viruswaanzin, eerder dan met die andere contraire, libertaire collectiefjes.
Weinigen herinneren zich de samenzweringsdenkers van de Gouden Burgerbeweging nog, onder leiding van de ondertussen gecontesteerde Jungiaans dieptepsycholoog, FEET-therapeut en verspreider van complotverhalen Steve Van Herreweghe. Twee jaar heeft deze brave man zich uit de naad gewerkt om zijn ongenoegen te uiten over de coronamaatregelen, en nu dit alles achter de rug is, wordt hij beroemd in Vlaanderen door zijn schorsing als psycholoog.
Of The HumanSide, die hun politiek gemotiveerde maatschappijkritiek trachten te verbloemen met behulp van afgebladerde pastelkleurtjes, kleffe schoonschrijverij, stroperige newagerigheid en, veel belangrijker, de obligate donatieknop.
De naam Feniks, waarvan Sarah Melis zo luid beweerde dat ze geen lid / medewerkster / handpop / al het voorgaande was, zal waarschijnlijk wel blijven hangen zijn. Feniks was de extreemrechtse organisatie die in november 2021 de hele verzameling boze collectiefjes als een volleerde rattenvanger van Hamelen op sleeptouw nam. Verborgen achter frontvrouw Sarah Melis, veroordeelde crimineel en Happy Sciencesektelid Ezra Armakye organiseerde deze schimmige groep een grote demonstratie in Brussel in november 2021. One to rule them all.
Viruswaanzin leek mij van in het begin exemplarisch voor de corona-protestbeweging, die ik wil samenvatten als “eerst komt de donatie, dan de dubbele moraal”. Bij momenten leek het erop dat zeer veel kenmerken die verspreid aangetroffen werden over heel wat soortgelijke groepjes, allemaal en in geconcentreerde vorm bij Viruswaanzin aanwezig waren.
En dan heb ik het niet alleen over het geblaf, soms terecht vaak onredelijk, tegen de maatregelen, de vaccins, de regering, de pers, de wetenschappers, of over de neiging naar populistische, rechts-libertaire en dus extreemrechtse ideeën. Of over het actief ronselen van volgers in talloze Faceboek-groepen waarin, naast COVID-19, ook nog complotten, antivaccinatie-activisme, medische desinformatie, chemtrail- en 5G-nonsens de onderwerpen van de dag waren. Waar beter hengelen naar medestanders dan in online praatbarakken die desinformatie en angst als bestaansredenen hadden?
Wat Viruswaanzin wél onderscheidde van al die andere groepjes: hersenloze en agressieve communicatie.
Vaak balanceerde die communicatie ook nog eens op het randje van het ambigue en het misleidende, zeker wanneer ze door factcheckers en andere, informelere critici in het nauw werden gedreven. Ik geef in volgende delen ampel voorbeelden daarvan.
Maar op 13 mei 2023 is dan het zover: Viruswaanzin zal die dag achtergelaten worden op de vuilnisbelt van de geschiedenis. En dat lijkt niet toevallig. Zoals Eva Vanhoorne, observator van tal van coronarebellen en -entrepreneurs opmerkte, zijn er in deze periode heel wat initiatieven, groepen en individuen dood- en uitgebloeid.
De Sam Brokkens en Peter Verlindens slaagden hun claims bijna twee jaar warm te houden voor hun publiek, maar niet om ze hard te maken. Komt ervan als je Matrix-gewijs voor het rode pilletje gaat. Controversiële professor maatschappijkritiek aan de Ugent Mattias Desmet, lange tijd te vinden in de buurt van elke handelaar in complottheorieën met een camera of microfoon, “is verworden tot een pathetische ik-word-gecanceld-schwalbe”.
Geen kat die nog bijhoudt hoeveel inwisselbare nep persconferenties Geert Van den Bossche de laatste maand heeft gegeven. Het verbindend vuur van Terra Futura blijkt net zolang gewoed te hebben als een doorsnee lucifer van Union Match. De handeltjes van Carine Knapen, Jakobien Huisman, haar ex Alain Grootaers, Care for Freedom / Legal Hearts of astrale reiziger Ezra Armakye? Zij zullen elders een donerend publiek moeten zoeken.
Alle voorbeelden uit bovenstaande paragrafen zijn geïnspireerd door Eva Vanhoornes bericht.
Andere onschatbare bronnen van informatie in verband met Viruswaanzin en soorteglijke corona-entrepreneurs waren Twitter-beesten en wappie watchers Tom Buyaert en Ludwine Van Assche. Waarvoor nog steeds heel veel dank!
De mortuis nil nisi bene, of over dode vzw’s (schrijve men) niet tenzij op goede wijze. Ik ga dan ook mijn best doen om de avonturen van Viruswaanzin en compagnie zo goed mogelijk weer te geven. Mijn bronnen zijn in de eerste plaats de schrijfselen van Viruswaanzinnigen op de eigen website, het officiële communicatieorgaan van de organisatie en uitingen van (vooral) bestuursleden en moderatoren op Twitter en in de pers.
Deel twee (“Timmeren aan de vzw”) gaat over de vzw in wording, over de periode juni-juli 2020 dus, waarin de basis voor Viruswaanzin gelegd werd.
In het derde deel wissel ik het chronologische verhaal af met uitweidingen over het hoge complotgehalte van de online versie van Viruswaanzin (“Geen complotdenkers”). Viruswaanzin onderhield verrassend veel en nauwe contacten met Vlaamse samenzweringsfanaten, waaronder één veroordeelde complotdenker.
De vzw presenteerde zich steevast als apolitiek en toch waren er al zeer vroeg pogingen om een rechts-libertaire kieslijst op te starten. Dat is op zich al een veelgebruikt trucje in de wereld van alt-right en extreemrechtse organisaties. De zogezegd niet-politieke vzw stak de voorkeur voor Donald Trump, alt-right ideeën en dus de afkeer van elke echte en vermeende vorm van socialisme niet onder stoelen of banken. Ik zal verder hun banden met extreemrechtse sujetten belichten, waaronder één veroordeelde neonazi (Deel 4: “Geen politiek”).
In het vijfde en laatste deel (“Geen wetenschap”) focus ik op de banden met de Artsen voor Vrijheid en het proces tegen Knack-journalist Dirk Draulans en Ugent-professor Johan Braeckman. Aanleiding voor die zaak was Verstraetens overtuiging dat hij had bijgedragen aan “de wetenschap”, iets wat Braeckman volgens hem niet naar waarde had geschat. Waar de titels “Geen complotdenkers” en “Geen politiek” enigszins ironisch gebruikt zijn, is de titel “Geen wetenschap” dat niet.
