Viruswaanzin, 5 – Geen wetenschap

Viruswaanzin beweerde van in het begin te willen inzetten op wetenschappelijk onderbouwd werk. Ik breng de e-mail van chef-communicatie Carlo Devlieger in herinnering:

Van zodra er ook in België voldoende financiële middelen zijn zullen we faculteiten van diverse disciplines bijkomend en grondig onderzoek laten uitvoeren. We denken hierbij aan Professor Eric Cox, Professor Johan Braeckman, Legal Research Network (Gent), Professor Clara Burbano Herrera, ….

Het zal u niet ontgaan zijn dat de titels van de vorige delen ‘Geen complotdenkers’ en ‘Geen politiek’ ironisch bedoeld waren. De titel van dit stuk is dat niet. Het is hier niet de bedoeling om van elke post op Viruswaanzin.be de wetenschappelijke merites te wegen. Factcheckers in de media en commentatoren op onder meer Twitter hebben op dat gebied meer dan genoeg werk geleverd.

Ik concentreer mij hier op twee gevallen: een leugenachtig, pseudomedisch bericht op de website van Viruswaanzin dat mij voert naar Artsen voor Vrijheid. AVV was het online vehikel van een hoopje hoogopgeleide dokter-kwakzalvers opgestart door een Viruswaanzinnige van het eerste uur onder auspiciën van voorman Michael Verstraeten.

Het tweede deel van dit artikel gaat over de bijdrage van Verstraeten aan de wetenschap. Zijn volgens kenners gemanipuleerde grafieken laat ik voor wat ze zijn. Ik heb alle vertrouwen in de mensen die wezen op de beeldmanipulaties, maar zelf heb ik geen kaas gegeten van Photoshop noch van statistiek of grafieken. Aangezien hij dokter Ferguson van het WHO wilde aanklagen voor de ‘vervalsing van data’ (zie deel 1), moet de advocaat hier zelf zijn conclusies maar trekken. Ik ben beter met woorden, teksten en met Verstraetens commentaartjes op de website van het tijdschrift Nature. Die commentaren waren hem zelfs een klacht en een rechtszaak waard tegen Ugent-professor Johan Braeckman.

Blood-Brain Barrier

“Covid19-test ronduit gevaarlijk!”. De titel van het bericht zaaide angst en verontwaardiging en dus ging het artikel in oktober, november 2020 viraal in groepen die zich virulent afzetten tegen de coronamaatregelen. Het verscheen ook op de website van viruswaanzin.be. Geen verrassing hier. De tekst bevatte een waarschuwing in verband met de BBB, de Blood-Brain Barrier:

[BBB] is een enkelvoudige laag rooster van cellen die samengevoegd worden door strakke kruisingen die de meeste stoffen buitenhouden en weinig stoffen in de hersenen toelaten, waardoor het je brein beschermt tegen zware metalen, bestrijdingsmiddelen en andere giftige stoffen die worden meestal buitengehouden.

U voelt het al aankomen. Volgens het wijdverspreide bericht zou bij een covid-19-test het wattenstaafje in de neusholte die barrière kunnen beschadigen en de hersenen aantasten. De verschillende dokters die ik hierover geraadpleegd heb, waren verbaasd over zoveel stompzinnigheid.

Toegegeven, het artikel verdween van de website na een gesprek met de Viruswaanzinnige secretaris Bram Christiaens. Net zoals in het geval van het artikel van veroordeelde neonazi Boutens (zie deel 4),gebeurde dit zonder enige rectificatie of duiding. Veel maakte het sowieso niet uit: het ging de vzw niet om feiten of correcte data. Daar lok je sowieso geen drommen volgers en dus donateurs mee. Wel om boosheid en verontwaardiging.

Het ongecontroleerd plaatsen én ad hoc verwijderen van zulke nonsensberichten toonden opnieuw aan hoe slecht de communicatie van de organisatie gecoördineerd was. Het demonstreerde ook dat Christiaens, die het bericht plaatste, zelfs niet de moeite genomen had om de verschillende bevriende dokters te raadplegen, te weten Jeff Hoeyberghs en Steven Devos, of de “bevriende dokters” van Artsen voor Vrijheid, die in dezelfde periode actief werden.

Het leek ook alsof Michael Verstraeten en de andere piefen achter de schermen te druk bezig waren met het organiseren van de vereniging en absoluut niet in het snotje hadden dat de dagelijkse communicatie van de vzw in handen was van een stelletje complete minkukels.

Wat het ook aantoonde, was dat soortgelijke groepjes elkaars berichten kritiekloos kopieerden. Het artikel over de BBB werd niet gearchiveerd door de Wayback Machine onder viruswaanzin.be. Ik kon hetzelfde bericht wel terug vinden op de website van Burgerfront.nl. De laatste paragraaf maakt duidelijk dat het inderdaad blind gekopieerd werd van de website van Viruswaanzin en dat men ook daar de ironie niet herkende, zelfs wanneer het hen in de kont beet:

Steun viruswaanzin.be in haar strijd tegen de disproportionele en niet wetenschappelijk (sic) onderbouwde vrijheidsbeperkingen en van-de-pot-gerukte-verplichtingen (sic).

Artsen voor Vrijheid

Een licht aangepaste versie van de wet van Scopie stelt dat eenieder die in een discussie een leugenachtige website als zogezegd betrouwbare bron aangeeft, onmiddellijk de discussie verloren heeft. Verstraeten zou Verstraeten niet zijn, mocht hij deze internetwet niet op de meest grove manier overtreden. Hij richtte namelijk zélf zo’n website op: Artsen voor Vrijheid.

Uiteraard had Verstraeten hiervoor ook een verhaal klaar. De stroeve tekst over AVV hieronder komt uit de motivatie voor de rechtstreekse dagvaarding van journalist Draulans en professor Braeckman:

[Viruswaanzin] en de feitelijke vereniging “Artsen voor Vrijheid” hebben met elkaar niets te maken, behoudens dat voor de start van Artsen voor Vrijheid, [Viruswaanzin] spontaan een website technisch heeft opgebouwd en deze ter beschikking heeft gesteld aan een aantal geïnteresseerde artsen, zonder de aanleveringen van enige inhoud aan deze website. Deze artsen hebben verder na ontvangst van de website, deze website zelf beheerd. [Viruswaanzin] heeft dat gedaan omdat zij het gevoel had dat er bij de artsen een nood was om zich te verenigen op een website, zoals dat ook in het buitenland het geval is geweest bij diverse initiatieven van artsen naar aanleiding van de corona-maatregelen.

Mooi en hartverwarmend dat een wetenschapsminnende en skeptische advocaat zo inzit met “geïnteresseerde artsen” en hen prompt een website cadeau doet. Verstraeten leek later aan te geven dat hij niet wist wie die “geïnteresseerde artsen” precies waren noch dat ze stuk voor stuk kwakzalvers en al dan niet selectieve antivaccinatie-activisten bleken te zijn. Daarvoor bleef de zelfverklaarde skepticus Verstraeten eigenaardig genoeg blind en doof.

Een voorbeeldje: op de eerste versie van de AVV-website leidde de link “vaccinatieschade” rechtstreeks naar de website van dokter-homeopaat en rabiate antivaccinatie-activist Kris Gaublomme, de man achter de vzw Preventie Vaccinatieschade. Die kennen we van de Skeptische Put van SKEPP, van het dossier vaccinatietwijfel van De Morgen en van zijn schorsing door de Orde der Artsen. Verstraeten, die enige tijd interesse toonde in het werk van SKEPP, liet dat passeren.

Verstraeten liet min of meer hetzelfde verhaal optekenen in Knack (“Hoe Viruswaanzin radicaliseert en artsen gebruikt in campagne tegen vaccins”):

Wij hebben niets met Artsen Voor Vrijheid te maken. We hebben alleen technische bijstand geleverd voor de website. Webmaster Sven Godijn is lid van Viruswaanzin. Maar er staat een Chinese muur tussen Viruswaanzin en Artsen Voor Vrijheid. Zij zijn onafhankelijk.

Dat van die Chinese muur tussen Viruswaanzin en AVV is pas geloofwaardig wanneer men in het achterhoofd houdt dat nog slechts 22 % van het originele bouwwerk overeind staat. Het adres van Verstraetens kantoor prijkte op de website, mensen van Viruswaanzin gaven technische ondersteuning bij het eerste online symposium van AVV en zijn toenmalige secretaris fungeerde als moderator voor de AVV-pagina op Facebook. Alleen al op de schermafbeelding hieronder zijn minstens drie andere vaste medewerkers en bestuursleden te zien. Opnieuw lijkt Verstraeten zijn eigen persoon met de vzw te verwarren.

Ook dokter-homeopaat Hilde De Smet, nauw betrokken bij de opstart van AVV, gaf een enigszins ander verhaal:

Artsen Voor Vrijheid was het voorstel van advocaat Michael Verstraeten. Hij wilde graag een website opstarten om getuigenissen te verzamelen. Eind oktober heeft hij daarvoor een aantal artsen die hij persoonlijk kende(,) uitgenodigd. Wij beheren die site nu.

Verstraeten kende dokter en AVV’er van het eerste uur Steven Devos. Geen idee of hij andere alternatieve dokters persoonlijk kende.

Verstraeten weer:

Is het nu zo relevant of dat initiatief van mij komt? Ja, ik heb het initiatief genomen om de site te maken en heb die gegeven aan geïnteresseerde artsen.

Met andere woorden: Viruswaanzin zorgde niet alleen voor technische ondersteuning, maar nam ook het initiatief, wat uiteraard wél relevant was in een artikel over radicalisering en antivaccinatie-activisme. Wie die “geïnteresseerde artsen” van het eerste uur waren (naast meer dan waarschijnlijk Devos), kunnen we enkel raden.

Later zou Verstraeten zijn gekende truc bovenhalen: overdrijven en schofferen door te stellen dat ‘Knackworst’ Brecht Castel in zijn artikel gesuggereerd had dat Verstraeten de pen bij AVV vasthield. Quod non. Maar het betere bochtenwerk moet nog komen!

Opnieuw onderzoeksjournalist Brecht Castel in Knack:

AVV is geen vzw. Wie de financiën beheert, wil De Smet ons niet vertellen. Uit de PayPal-account van AVV blijkt dat hun mailadres eindigt op ‘@encounters.be’, dat naar het grafisch bureau Encounters Media verwijst. Zaakvoerder van dat grafisch bureau in Oudenaarde is Sven Godijn, de webmaster van AVV.

Sven Godijn was eerder de webmaster van het complotcollectief de Belfort Group van veroordeelde samenzweringsdenker Peter Vereecke. In welke mate die mensen hebben samengewerkt, kan ik uiteraard niet weten. Ik wijs enkel op de connecties die er onomstotelijk waren.

Verstraeten schreef in februari 2021, in zijn motivatie voor de rechtstreekse dagvaarding van Draulans en Braeckman, dat webmaster Godijn “een gewoon lid van viruswaanzin” was, “zoals meer dan 8300 mensen, gewone leden zijn van viruswaanzin”. Verstraeten ging in dit officiële document voorbij aan het detail dat die één op 8300 misschien wel klopte in februari 2021, maar niet op het moment dat de domeinnaam voor artsenvoorvrijheid.be werd aangevraagd. Dat blijkt namelijk op 13 augustus 2020 te zijn gebeurd, dus nog vóór de officiële aanvraag om van Viruswaanzin een vzw te maken bij de griffie te Gent arriveerde (25 augustus 2020). Het valt moeilijk uit te maken of dit een oepsje was of een bewuste verdraaiing van de feiten.

Godijn zou later nog opvallen, onder meer door sadistische berichten over Marc Van Ranst. Op dat punt dus wel één van de 8300.

Net als de zeer tijdelijke coalitie met Marc Bazin (zie vorig deel), heb ik nooit begrepen waarom een advocaat een website ‘cadeau geeft’ aan “geïnteresseerde dokters” die vervolgens zorgen voor de ergste medische desinformatie in Vlaanderen in jaren, waarvoor ze zelfs de Skeptische Put van Skepp toebedeeld kregen.

Rechtszaak tegen Draulans en Braeckman

Op 14 februari 2021 haalde de redactie van het vrt-programma “De Zevende Dag” het in haar hoofd om alternatieve arts en antivaccinatie-activiste Hilde Desmet uit te nodigen voor een discussie. Niet iedereen vond dat een goed idee, niet iedereen reageerde zo cassant als komiek Michael Van Peel.

Een dag later verschenen Knack-journalist Draulans en Ugent-professor in “De Afspraak”. Aangezien meester Verstraten het werk al gedaan heeft, neem ik met plezier zijn transcriptie van hun optreden over:

[Draulans:] “Die Artsen voor de Vrijheid, die worden dus gesteund door Viruswaanzin, dat is een heel… al die complotdenkers-mechanismen die zitten daar dus achter. En Brecht [Castel] bij ons, heeft dat 2 weken geleden uitvoerig aangetoond. Wat is het gevolg: een barrage van rechten op antwoord van iedereen die meent zich daar dus mee te moeien. Inbegrepen van mensen die niet aan het woord zijn gekomen in dat artikel. Inbegrepen doodsbedreigingen aan het adres van onze hoofdredacteur en aan het adres van den Brecht en het dreigement dat ze het gebouw gingen komen opblazen.”

[Draulans:] “Wat dat artikel van Brecht [Castel] dus aantoonde was dus dat Viruswaanzin die Artsen voor Vrijheid bewust mee gecreëerd heeft om artsen naar voor te kunnen schuiven om haar eigen standpunten kracht bij te zetten.”

[Braeckman:] “Ja kijk, je kunt bvb iemand als professor Van Damme en zijn collega Van Ranst late[n] discussiëren. Die mensen zullen het over allerlei zaken niet eens zijn, maar er is daar een basis van wetenschappelijke consensus waar zij achter staan. Dat is heel belangrijk dat mensen beseffen dat er in dit soort kwesties een brede, grote wetenschappelijke consensus is gegroeid al heel lang. Die mensen van Viruswaanzin, Artsen voor Vrijheid, staan daar radicaal buiten. Dat zijn geen mensen die ernaar streven om in om in de wetenschappelijke tijdschriften hun opinies naar voren te brengen.”

Beide heren trapten hiermee danig op Verstraetens tenen en ego. Hoewel uit de klacht van Verstraeten vooral zijn frustratie sprak dat hij niet ernstig werd genomen en dus niet uitgenodigd werd door de reguliere media, concentreer ik mij op zijn aantijgingen aan het adres van Draulans en Braeckman.

Draulans werd onder meer verweten te hebben gezegd: “Viruswaanzin bestaat uit complotdenkers mechanismen [sic].” Hij werd vrijgesproken, waarschijnlijk omwille van de redenen die ik vermeld heb in deel drie van deze reeks.

Professor Braeckman werd dan weer aangewreven dat hij “de volgende onware feitelijkheden vermeld” heeft:

Dat de mensen van Viruswaanzin geen mensen zijn die ernaar streven om in wetenschappelijke tijdschriften hun opinies naar voor te brengen.

Ik heb het aantal wetenschappelijke publicaties over COVID-19-gerelateerde onderwerpen van een Viruswaanzinnige op PubMed geteld: nul.

[en dat] de woordvoerder van verzoekster, meester Michael Verstraeten, al meermaals zijn opinie in diverse wetenschappelijke tijdschriften naar voren heeft gebracht, waarmee wordt aangetoond dat hij er daadwerkelijk wel naar streeft om in wetenschappelijke tijdschriften zijn opinie naar voren te brengen.

Ik heb het aantal wetenschappelijke publicaties over COVID-19-gerelateerde onderwerpen van Michael Verstraeten op PubMed geteld: nul.

PuBMed is uiteraard niet de enige zoekmotor voor medisch-wetenschappelijke publicaties, maar Verstraeten gaf zelf aan dat het niet ging om een wetenschappelijk artikel of opiniestuk en dat zijn bijdrage van een entwat ander niveau was:

Dit gebeurde onder andere op de online-versie van het wereldberoemde wetenschappelijk tijdschrift Nature dat een commentaar van meester Verstraeten houdende zijn opinie heeft gepubliceerd met betrekking tot één van de meest geciteerde wetenschappelijke bijdragen over Covid-19. Met name het artikel van Flaxman e.a. “Estimating the effect of on-pharmaceutical interventions on Covid-19 in Europe”, https://www.nature.com/articles/s41586-020-2405-7.

Als we die link volgen, klikken op Comments en zoeken naar ‘Michael Verstraeten’, dan komen we uit bij de commentaarsectie van de website. Ja, u leest het goed, de commentaarsectie. Het is bijna niet te vatten dat Verstraeten dit verwarde met een opinie in een wetenschappelijk tijdschrift en dat hij een hiervoor een rechtszaak wilde starten.

Nature heeft de commentaar die een Disqus-account vereist eerder dan een wetenschappelijke specialisatie, “gepubliceerd”, ergo, zowel Michael Verstraeten als Tom B. zijn nu gekend voor hun bijdragen aan de wetenschap. Dat is het niveau van Verstraetens redenering, en die vraagt een heel speciale soort onvertrouwdheid met wetenschappelijk denken en vooral publiceren, die grenst aan het schokkend en kinderlijk naïeve.

Verstraeten had zelf al verschillende keren verklaard dat het aankondigen en het voeren van een rechtszaak op zich belangrijk waren gezien de ruchtbaarheid en zichtbaarheid die de pers daaraan geeft. Verlies was niet belangrijk, winst welkome een bonus. Maar een rechtszaak omwille van een commentaartje via Disqus in de commentaarsectie van een tijdschrift, dat is en blijft voor zover ik weet een primeur.

Hoe dan ook, het gevolg voor Draulans en Braeckman was een rechtstreekse dagvaarding. Dat is een procedure waarbij “een benadeelde persoon de strafvordering zelf op gang en (…) de zaak rechtstreeks aanhangig (maakt)”. Met andere woorden, in zo’n geval, komt de zaak zonder voorafgaande afweging voor. Niet meteen de favoriete procedure onder rechters, heb ik me laten wijsmaken door mensen die achter de schermen betrokken waren. Kwam daarbij dat Viruswaanzin een schadevergoeding van 70.000 euro eiste van de beklaagden.

De afloop?

Het geneut van Verstraeten werd verticaal geklasseerd. “Als iedereen vanaf vandaag naar de strafrechter stapt na een discussie, dan zal het druk worden op de rechtbank”, aldus de openbare aanklager. “De vzw Viruswaanzin moet de kosten van het proces betalen en een rechtsplegingsvergoeding van 3.600 euro aan zowel Draulans en Braeckman”, aldus De Morgen. Andermaal is er niets over de uitspraak terug te vinden op de website van Viruswaanzin. Ik heb ook geen idee wat het bestuur, de leden en donateurs dachten na wéér een verloren rechtszaak dat heel wat lid- en donatiegeld had opgeslokt.

Kers op de taart

Op 10 augustus maakte Verstraeten, de man die AVV in gang stak, zijn commentaartje op een website iets te hoog inschatte, het bilan op van de wetenschap tijdens de coronacrisis:

Waar ik 2,5 jaar geleden voor gewaarschuwd heb, realiseert zich. Mensen verwerpen de hele geneeskunde, farma en bij uitbreiding de wetenschap. Het hele coronagebeuren heeft er zo hard op ingehakt, en de reactie van deze drie sectoren was zo verkeerd, dat ze bij heel veel mensen het vertrouwen totaal verloren zijn.

Een groot deel van zijn publiek behoorde tot een groep mensen die al langer dan 2,5 jaar de geneeskunde, farma en de wetenschap verwierpen. Dat was nu net voor velen de reden om Viruswaanzin te vervoegen (denk aan Peter Vereecke, Sven Godijn, Bram Christiaens). Viruswaanzin, bestuur en échte leiding, hebben die ideeën in de hand gewerkt, niet in het minst met de oprichting van Artsen voor Vrijheid.

De kracht van de zelfreflectie is nooit sterk aanwezig geweest in de brave ziel.

Tot slot

De mortuis nil nisi bene, of over dode vzw’s (schrijve men) niet tenzij op goede wijze. Ik heb mijn best gedaan, volledigheid heb ik niet betracht, maar ik laat me graag corrigeren. U weet me te vinden.

Ik heb naar beste vermogen een noodzakelijk en cruciaal onderscheid gemaakt tussen de persoon van Michael Verstraeten en de vzw Viruswaanzin. En ik raad Verstraeten aan dat ook te proberen.

Of Verstraeten een complotdenker is? Nee, ik denk het niet. Maar de vzw die hij bestuurde, leed wel aan en onder de complotdenkerij. Dat ontkennen staat gelijk met het aanvoeren dat de wereld plat is. Of de vzw ooit apolitiek was? Niet als het aankwam op leden of donateurs. Iedereen die betaalde, was welkom. Wat de communicatie, acties, de samenwerkingsverbanden betrof, moet men al héél selectief blind zijn om de politieke intenties van de vzw niet te hebben gezien, zelfs in de periode vóór STOP of PV&V.

Of Verstraeten extreemrechts is? Economisch gezien noemt hij, als extreme liberaal en rechts-libertair, het Vlaams Belang links, dus ja. Filosofisch denk ik niet dat hij overhelt naar het extreemrechtse of neofascistische gedachtengoed. Maar hij heeft in de samenwerking van de vzw met uitgesproken extreemrechtse elementen, zoals de uitgever van zijn boek, nooit graten gezien. In verschillende gevallen liet hij zich al wel eens ontvallen dat hij die mensen niet kende. Maar dat is voor een opperhoofd van een relatief kleine vzw een zeer zwak argument.

Wetenschappelijkheid heeft misschien wel op het menu van de vzw gestaan, maar in de keuken van de vereniging wist men van toeten of blazen. Met feiten bind je trouwens geen leden aan een organisatie die teert op woede en misnoegdheid. Kritisch denken was Verstraetens paradepaardje in gedachten, een zieke en balkende ezel in de realiteit. Pas wanneer het te laat was, richtte hij zich tot de complotdenkers onder de volgers en leden. Vijgen na Pasen.

Bij het schrijven van deze reeks, en dus het doorzoeken van mijn digitaal archief met links en schermafbeeldingen, overviel mij meermaals de gedachte dat ik in op het moment zelf het gevaar van Viruswaanzin, de onnodige wreedaardigheid, de stuitende ongeïnformeerdheid van deze alt-right en complotverslaafde bende verkeerd, te laag had ingeschat. Ik denk dat we van geluk mogen spreken dat het charisma en de communicatieve vaardigheden van de leiding tegen het nulpunt aan schurkten.

Rest mij nog om me te verontschuldigen voor mijn afwezigheid bij de begrafenis van Viruswaanzin op 13 mei 2023 in de lokalen van de Universiteit Gent. Dat de overgang van dit leven naar de vuilnisbelt van de geschiedenis vlot verlope!

Ik moet nog enkele mensen bedanken: hun informatie, opzoekwerk en berichten tijdens de hoogdagen van de medische en ideologische crisis waren van onschatbare waarde. Bedankt Tom Buytaert, Ludwine Van Assche, Edith Flamand, Het Obervatorium, Claire Moens, Johan Braeckman en de vele Twitteraars die mij regelmatig achter de schermen boodschappen en informatie stuurden.