In februari 2020 publiceerden de hardwerkende dokters achter Gezondheid en Wetenschap een factcheck naar aanleiding van een brief van de organisatie ‘Artsen voor Vrijheid’. Die brief stond volgens G&W vol met misleidende informatie over coronavaccins. De volledige factcheck, “Ook artsen op het verkeerde been gezet”, vindt u hier terug.
‘Artsen voor Vrijheid’ (AVV) reageerde met een zeventien pagina tellende tekst. Deze factcheck van de factcheck laat ik voor de mensen van Gezondheid en Wetenschap.
Mijn aandacht werd getrokken door een lijst van artsen die volgens opper-AVV’er Hilde de Smet mee aan die tekst zouden gewerkt hebben. Ook Tom Buytaert en Carla Van den Broek zetten met veel enthousiasme hun tanden in die opsomming. Ik heb dankbaar gebruik gemaakt van hun opzoekwerk en tweets.
AVV’er De Smet legt er de nadruk op dat niet al die dokters voor AVV zouden werken. Naar het kernteam van vaste AVV-medewerkers hebben we nog altijd het raden. De opsomming van De Smet geeft uitstekend aan waar AVV zichzelf situeert.
De focus van dit blogartikel ligt niet zozeer op de artsen zelf, mensen die een jarenlange wetenschappelijke opleiding hebben kunnen volgen omdat ze én uiterst verstandig zijn én dankzij de gemeenschap die daarvoor betaald heeft. Dezelfde gemeenschap die ze nu verraden met hun voorliefde voor onbewezen en zelfs schadelijke alternatieve behandelingen.
De nadruk ligt wel op de verschillende vormen van absurde, soms gevaarlijke en ondertussen goed gedocumenteerde kwakzalverij die deze AVV’ers aanhangen. Het Belgische SKEPP, de Nederlandse organisaties Stichting Skepsis en Vereniging tegen de Kwakzalverij verrichten op dat gebied belangrijk werk.
Een tweede insteek zijn de ongecontroleerde uitbarstingen van advocaat Michael Verstraeten van viruswaanzin vzw. Hoewel hij zijn rol en de banden tussen Viruswaanzin in eerste instantie trachtte te ontkennen, om ze dan af te zwakken, gaf hij wel degelijk de aanzet om AVV op te richten in zijn eigen kantoor. Hij voelde dat er vanuit de doktersgilde nood was aan een kanaal dat ongefilterde en ongecontroleerde berichten zou kunnen verspreiden. U leest daarover alles in het artikel van Brecht Castel Hoe Viruswaanzin radicaliseert en artsen gebruikt in campagne tegen vaccins. Zijn uitspraak dat er een “Chinese Muur” staat tussen Viruswaanzin en AVV klopt alleen als we rekening houden met het feit dat 22% van de Lange Muur verdwenen is.
Dokter Lyme
Dr. Eric Beeth werkte zich in de kijker als fervente gelover in een van de talrijke complottheorieën rond de aanslagen op de WTC-torens op 11 september 2001. Hij was een van de oprichters van het ondertussen opgedoekte Medical Professionals for 9/11 Truth.
Daarnaast blijkt hij volgens de uitstekende website LymeScience een zogenaamde ‘chronic Lyme doctor’ te zijn. En dat vraagt een woordje uitleg.
De ziekte van Lyme is een veel voorkomende infectie, overgedragen door teken. De bacterie die de ziekte veroorzaakt, Borrelia, werd weergevonden in 15 miljoen jaar oude, in amber gevangen teken. Ook ijsman Ötzi was geïnfecteerd. Deze informatie heb ik gevonden in het artikel van Luc Bonneux, Chronische Lymeziekte.
Blijkbaar zijn er nog parasieten in het spel. Bonneux gaat verder:
Na het vaststellen van een chronische variant van deze ziekte is de diagnose “Chronische Lymeziekte” een aantrekkingspool geworden voor mensen met SOLK (somatisch onverklaarde lichamelijke klachten) en de daarbij horende kwakzalvers die als teken parasiteren op kwetsbare mensen om hun financiële bloed te zuigen.
Neuroloog in opleiding Wietse Wiels, eveneens verbonden aan SKEPP, is duidelijk. Zijn pleidooi om de oplichters in het Lyme-circuit een halt toe te roepen kan u nalezen in Knack.
Homeopathie
Dr. Anne De Clerck benadert de gezondheid van haar patiënten met homeopathie en orthomoleculaire ‘geneeskunde’. Zij gooit ook nog eens voetreflexologie, iridologie en energetische geneeskunde in de mix, aldus haar LinkedIn-profiel. Dat is een halve Woordenboek van de Skepticus verenigd in één persoon, genoeg om een nummer van het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij te vullen.
Over homeopathie bestaan vrij veel misverstanden. Vaak wordt het verward met kruidengeneeskunde, wat eigenlijk net het tegenovergestelde is van homeopathie. Vaak wordt het gebruikt als een verzamelnaam voor elke behandeling uit de reguliere geneeskunde. Niets van dattum, dus.
Homeopathie gaat uit van een verstoring van een veronderstelde ‘levenskracht’, “een immaterieel beginsel dat verantwoordelijk is voor het harmonisch functioneren van alle delen van het lichaam”, aldus C.P. van der Smagt van Vereniging tegen de Kwakzalverij. Die levenskracht, dat vitalisme, komt men in verschillende vormen tegen bij zogenaamde alternatieve geneeswijzen.
Ik bespaar u de volledige manier waarop homeopathische middelen gemaakt worden. Kort: een al dan niet actieve stof waarvan men denkt dat ze gelijkaardige symptomen kan oproepen als de aandoening, wordt ritueel verdund, vaak met behulp van water, steeds geschud, tot er geen molecule van die stof meer overblijft. Hoe vaker men verdunt, hoe effectiever het middel. Ik vertaal dat als “hoe minder koffie in uw tas water, hoe straffer uw ‘koffie’”.
Die actieve stoffen kunnen gaan van kinine, belladonna, petroleum, tot de zuidpool van een magneet, een scheepswrak, het licht van de planeet Venus. U kan het misschien niet verzinnen, een beetje homeopaat wel!
De vierdelige artikelenreeks van de eerder vermelde C.P. van der Smagt is een uitstekende, kritische introductie. Voor de reeks ‘De Skeptische Kijk’ schreef Filip Van Beurden het boek 200 jaar homeopathie. Een onverdund kritische bespreking, zeker ook een aanrader. Filip beschrijft in voldoende detail de geschiedenis van de homeopathie sinds Samuel Hahnemann (1755-1843), de manier waarop homeopathische middelen gemaakt (kunnen) worden en het schrijnende gebrek aan onderzoeken die de werking van de magische waterkunde onderbouwen.
Naast De Clerck laten ook Bart Lambert, Geert Verhelst, Hilde De Smet, Jean-Luc Vanderlinden, Jo Linmans, Johan Denis, Kris Gaublomme, Leo Van den Bossche, Pieter Lanoye zich in met magisch geschud water en eindeloze verdunningen.
Voetrefeloxologie
Dokter De Clerck speelt graag op een andere manier met de voeten van haar patiënten. Zij biedt voetrefeloxologie aan. Deze pseudowetenschappelijke behandelwijze gaat ervan uit dat alle delen van het lichaam overeenkomen met een zone op de voetzool. Door een bepaalde zone te manipuleren, bijvoorbeeld door massage, kan de reflexoloog de energiedoorstroming naar het zogezegd corresponderende lichaamsdeel evalueren en indien nodig herstellen.
Mocht u nog twijfelen: op de website van SKEPP wordt de diagnostische waarde van reflexologie uit de doeken gedaan (TL;DR: ’t is waardeloos). Ook de Nederlandse collega’s van Stichting Skepsis zijn eerder kritisch tegen dit soort manipulatie van de voetzool en de patiënt: Voetreflexologie. Een tenenkrommende wetenschap.
Acupunctuur
Onder de artsen van AVV vinden we ook wat mensen die acupunctuur gebruiken of aanraden: o.m. dr. Anne De Clerck, dr. Anne Fierlafijn, dr. Bertie Zoete, dr. Pieter Lanoye.
Acupunctuur gaat uit van een mysterieuze, ongedefinieerde, nooit vastgestelde ‘energie’ (qi) en ‘energiebanen’ (meridianen). Door op bepaalde plaatsen op het lichaam te prikken met naalden, kan die energie gemanipuleerd worden, wat zou leiden tot beterschap van de kwaal. Eigenaardig genoeg zijn er bijna evenveel ‘prikbare’ locaties op het lichaam als er acupuncturisten zijn, een omslachtige manier om te suggereren dat het een kwestie van totale willekeur is.
Kort door de bocht: “(d)e kernleer van de huidige acupunctuur is dat door het prikken met dunne naalden in specifieke punten allerlei gezondheidsproblemen kunnen worden opgelost”, aldus Jan Willem Nienhuys. In zijn artikel Indrukwekkende acupunctuur beschrijft hij het als een theatrale placebobehandeling. Diezelfde Nienhuys schreef over het experiment met ‘echte’ acupunctuur, waarbij naalden door de huid werden gestoken, en ‘valse’ acupunctuur, waarbij (gemaskeerde) tandenstokers enkel prikten. Voor de patiënt maakte het niets uit. Het verhaal kan u nalezen in Namaak-acupunctuur verschilt niet van “echte”.
In dit tweede deel ga ik verder met de opsomming van alternatieve en niet-erkende behandelingswijzen die toegepast en gepromoot worden door dokters verbonden aan Artsen voor Vrijheid.
Die organisatie, die het blijkbaar tot taak heeft om ongeverifieerde berichten te verspreiden, werd opgestart door de woordvoerder en advocaat van Viruswaanzin vzw, beheerd door een oude medewerker van Peter “kijk daar een chemtrail” Verstraeten en bestierd door dokter Hilde De Smet.
Hormoonyoga
Dokter An De Vis heeft, net zoals vele anderen op de lijst van Hilde De Smet, een eigen centrum met een brede activiteitenwaaier: van het verhuren van de feestzaal voor uw pensioenfeestje tot de organisatie van hormoonyoga. Net zoals bij vele andere misnoegde zelfstandigen tasten de coronamaatregelen haar inkomsten waarschijnlijk fors aan en staat de ruime parkeergelegenheid leeg.
Maar het gaat me hier over de behandelingswijzen en therapieën van de AVV’ers. De claims rond hormoonyoga (hormone yoga therapy), gebaseerd op de bevindingen van de Braziliaanse filosofe en psychologe Dinah Rodrigues, zijn fors. Je kan je “hormonen in balans houden via een set specifieke yogaposes, ademhalingstechnieken en visualisaties,” lees ik in een enthousiast Knack-artikel. Het zou ook geschikt zijn “(v)oor vrouwen met hormonale klachten – van menopauzeleed tot schildklierklachten – maar net zo goed voor wie preventief wil ingrijpen.”
Ik neem aan dat het beoefenen van yoga heel wat voordelen kan hebben. Heel veel inlevingsvermogen moet een mens niet hebben om te begrijpen dat het yogaën in groep, het sociale gebeuren op zich dus, positieve effecten kan hebben. Ik neem anderzijds ook aan dat de zin “we gaan eens rustig en leuk samen enkele yogaposes aanleren die rust en kalmte verschaffen” minder spannend klinkt dan “we gaan via eeuwenoude Indische wijsheid het universum in uzelf te laten doordringen tot ver voorbij uw endeldarm en oh ja, het is ook nog goed voor uw hormonen”.
Op welke manier is het samen yogaën een voordeel voor de hormonenspiegel, menopauzeleed, schildklierklachten ten opzichte van bijvoorbeeld samen rustig wandelen in een mooi stukje natuur, een namiddagje genieten op een rustig stukje strand, of een deken uitspreiden in een wei onder een boom? Of moet ik de kans grijpen om de term “Hormone Picknick Therapy” te registreren en uit te buiten?
Energetische geneeskunde
“Energie heelt en energiesystemen worden geheeld.” Als u dit begrijpt, dan mag u het mij steeds uitleggen in de commentaarsectie.
We vinden heel wat belijders van de energetische geneeskunde terug, o.m. Anne De Clerck en Bertie Zoete. Afgezien van het feit dat de term “energetische geneeskunde” op zich al een zeker appeal uitstraalt bij liefhebbers van alternatieve therapieën, is het ook een vlag die enorm veel ladingen dekt. Anders gezegd, de aantrekkelijkheid van de term maakt de nood aan een precieze, definieerbare inhoud overbodig. In het land van altmed-verkopers is vaagheid een niet te onderschatten voordeel.
“Energy Medicine is de kunst en wetenschap van het bevorderen van fysieke, psychologische en spirituele gezondheid en welzijn”, aldus Donna Eden, grondlegster en waarschijnlijk ook uitvindster van de term. Verander “Energy Medicine” in “Een terrasje doen”, “In het park zitten met vrienden”, “Samen naar zee” en de zin blijft even geldig.
Op de website een andere energetische-gezondheidsfan Alvital lezen we:
Energetische geneeskunde is een nieuwe vorm van geneeskunde. Dit [sic] werkt met energie op basis van de (quantum-) natuurkunde en biologie. Het richt zich op de diepere oorzaak van klachten. Het is een andere benadering dan de reguliere geneeskunde. Dat [sic] werkt met medicijnen op scheikundige basis en is gericht op het beheersen van ziekteverschijnselen.
Met andere woorden, het is een vrij herkenbare woordsalade die we op enkele specifieke ingrediënten na, op talloze andere websites van alt-med-verkopers tegenkomen: nieuw, anders dan de reguliere (verkoopsargument nummer één). Een woord als “kwantum” geeft het zijn vermeende eigenheid.
Op de website van De Lelieboom, de organisatie waar dokter Hilde De Smet van AVV aan verbonden is, heeft ook heel wat energetische geneeskunde in huis:
[H]et woord energie wordt tegenwoordig erg liberaal gebruikt. In het boek Energy Medicine van Donna Eden wordt het als volgt omschreven: Energy Medicine is een verzamelnaam die wordt gebruikt om het groeiend aantal behandelvormen aan te duiden waarin er als vertrekbasis wordt van uitgegaan het lichaam als een geheel van energie systemen [sic] te bekijken’. In al deze benaderingen worden de lichamelijke energieën gebruikt als uitgangspunt voor het bevorderen van de gezondheid, de genezing en het levensgeluk.
De Lelieboom pakt het nog leper aan dan de vorige energetisch kwakzalver: “Energy Medicine is een nieuw veld, met zeer oude wortels.” “Nieuw” om het af te zetten tegen de reguliere, ‘traditionele’ geneeskunde, de beschrijving “met oude wortels” appelleert dan weer aan al de spiritueel geïnclineerden voor wie wijsheid oud moet zijn.
Blijkbaar gebruikt men ook “kinesiologisch spiertesten”, waardoor het eenvoudig vast te stellen is welk onderdeel van het energiesysteem uit balans is. Hoe die kinesiologische dingen echt werken, kan u in dit vermakelijke filmpje van de Australische skeptici zien.
Intermezzo – De Lelieboom
Heel interessant om even door de lijst van medewerkers van de Lelieboom te scrollen. We vinden daar een orthomoleculair therapeute terug, een sjamane die werkt aan “breathwork (rebirthing)”, een craniosacraal therapeut, een klinisch psycholoog die “energetisch lichaamswerk” doet, een water- en stralingsdeskundige (en nee, da’s geen andere benaming voor uroloog, het gaat hier over een ingenieur die zich specialiseert in wichelroede lopen), een zielsmissiecoach en een specialist in “karma [sic] en zielsgerichte astrologie”.
De astroloog en hypnotherapeut van de Lelieboom ben ik al eens tegengekomen op de pagina’s van AVV. De brave man ziet een wereldwijd complot dat aangedreven wordt door (massa)hypnose:
Mondiale toepassing van hypnose technieken werd getoond op een ongeziene schaal betreffende zowel de “therapeut”, de “cliënt”, de tijdspanne en de intensiteit.,De cliënt is hier de wereldbevolking, die aanneemt wat het beleid en de officiële media berichten vanuit of vertrouwen, of een apathische attitude, of beperkingen in ontwikkeling of interesse, zonder hierover een oordeel uit te spreken. Toch wel een makkelijke prooi.
Biopunctuur
“Biopunctuur is een geneeswijze, die bestaat uit het inspuiten van biologische remedies op zeer specifieke plaatsen.” Dit identieke zinnetje lees ik op tientallen websites van dokters, veelal sportartsen, die deze behandeling toepassen. Het klinkt beter opwindender dan “biopunctuur is een therapie op basis van homeopathische injecties”.
Meer nog, “[b]asically, it’s homeopathy combined with acupuncture”, aldus David Gorski (Orac) op ScienceBlogs. “[I]t appears that basically homeopathic remedies are injected into acupuncture points.”
De infame tv-dokter Oz, niet bepaald een idool in kringen van skeptische quack-watchers bevestigt:
Biopuncture is a therapy using mostly plant-based ultra-low dilution product formulas which are injected into specific body regions to relieve pain and inflammation. The majority of injections are micro-injections with a very small needle just under the skin or into the muscle. One of the benefits of directly injecting the area of pain appears to be a “turbo effect,” or a much faster healing response.
Het is niet de enige nonsens uit de koker van dokter Oz.
Orthomoleculaire behandelwijze
Al te dure supplementen die de urine een kleurtje geeft, dat is in een notendop waar het bij orthomoleculaire therapieën om draait. “De behandelwijzen zijn gebaseerd op pseudowetenschappelijke aannames”, lees ik op Wikipedia.
Nochtans leek men goed begonnen. De oorsprong van deze therapieën ligt in de jaren 1950, in de psychiatrie. Abram Hoffer en Humphry Osmond behandelden hun patiënten met zeer hoge doses nicotinezuur en vitamine C. Al snel kreeg die behandelwijze de naam “megavitaminetherapie”. Linus Pauling muntte in de late jaren 1960 de term orthomoleculair. Nader onderzoek in de jaren 70 kon de straffe claims niet aantonen.
Ondertussen werd het arsenaal en het toepassingsgebied uitgebreid: de orthomoleculaire therapieën werden buiten de psychiatrie populairder en omvatte voedingssupplementen bedoeld als aanvulling op de dagelijkse voeding.
Er zijn vitaminen (A, B1, B2, B3, B5, B6, biotine, foliumzuur, B12, C, D, E en K), mineralen zoals natrium, kalium, calcium, fosfor, ijzer, magnesium, koper, selenium, zink, chloor, chroom, fluor, jodium, mangaan, molybdeen, zwavel) en allerlei “natuurlijke” kruidendrankjes, tabletten en druppels (knoflookpillen, gisttabletten, ginseng…).
Bovenstaande opsomming komt uit een interview van Lieve Holvoet met Willem Betz voor Wonder uit 2009. Een dikke tien jaar later is het gamma schier oneindig, maar de kritiek van Betz blijft gelden. Tal van de opgesomde producten kunnen nuttig zijn in bepaalde, uitzonderlijke omstandigheden. Geen enkel product op zich is (on)schadelijk. Het probleem zit ‘em zoals steeds in de doses die worden voorgeschreven.
In 2009 hekelde professor dokter Willem Betz zaliger “de supplementenmaffia” en de misleidingstechnieken en flagrante onwaarheden van deze vorm van kwakzalverij.
Professor Betz laat verstaan dat al die beweringen en slogans in feite rammelende theorieën zijn die – en niet alleen bij goedgelovige mensen – de illusie creëren dat met het slikken van wat pillen, de balans in het lichaam hersteld wordt. “Echt gewetenloos is het wanneer er verkoopargumenten gebruikt worden die de wetenschap misbruiken om betrouwbaar over te komen. Ze doen aan immorele marketing zonder ethische dimensie. Als er maar geld te graaien valt.”
Chelatietherapie
Net zoals sommige supplementen in dramatische situaties nuttig kunnen zijn, zoals na bepaalde operaties of na erge ontberingen, kan ook chelatietherapie in bepaalde gevallen zeer nuttig zijn.
In de rubriek Kanker en alternatieve therapieën wordt het ook vermeld:
Chelatietherapie is een nuttige techniek om zware metalen uit het lichaam te verwijderen bij een vergiftiging (bijvoorbeeld bij loodvergiftiging). Een synthetische stof wordt in de bloedbaan gebracht waar het zich bindt aan zware metalen en dan via urine of stoelgang verwijderd wordt uit het lichaam.
Dat klinkt nog heel aannemelijk. Maar het schoentje wringt elders:
Sommige alternatieve behandelaars beweren dat chelatie ook kan gebruikt worden om zowat alles, aderverkalking en ook kanker, te behandelen of te voorkomen door middel van het verwijderen van ‘toxines’ of schadelijke stoffen. Er is geen enkele aanwijzing voor de bewering dat chelatietherapie aderverkalking, kanker of enige ziekte kan voorkomen of behandelen, bovendien kan het gevaarlijk tot dodelijk zijn.
Dr. Jo Linmans is een homeopathische huisarts die zich naast orthomoleculaire therapieën ook bezig houdt met chelatietherapie. Op de website van de praktijk Polar lees ik dat dr. Linmans zich kwalificeerde tot chelatiearts in het International Biomedical Center (Nederland). Zowel op de website van Polar als van IBC worden heel bijzondere claims gemaakt, o.m. “dat kwik het lichaam binnenkomt via amalgaamvullingen, vaccinaties en sommige vissoorten”.
Dat van die vissen wordt door verschillende bronnen bevestigd. Het is wel heel bijzonder dat artsen in de Lage Landen zich zorgen maken over kwik in vaccins. Zowel Rijksvaccinatie.nl en het vaxinfopro.be verklaren dat kwik niet Belgische of Nederlandse vaccins voorkomt:
Thiomersal is een ethylkwikverbinding die soms in geïnactiveerde vaccins wordt gebruikt vanwege de desinfecterende werking. In 1997 werd de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) verplicht tot het samenstellen van een lijst met voedingsmiddelen en medicijnen waaraan kwikverbindingen waren toegevoegd. De maatregel was bedoeld om de blootstelling aan kwik te verminderen. Omdat er nog geen veilige norm was vastgesteld voor ethylkwik, werd besloten om ook het gebruik van ethylkwik in vaccins sterk terug te brengen.
Thiomersal zit niet meer in de vaccins die in België gebruikt worden.
en
Thiomersal is een ethylkwikverbinding die soms in geïnactiveerde vaccins wordt gebruikt vanwege de desinfecterende werking. Thiomersal zit niet in de vaccins die in het Nederlandse Rijksvaccinatieprogramma gebruikt worden. Thiomersal heeft ook nooit in vaccins die in het standaard Rijksvaccinatieprogramma gebruikt worden, gezeten.
In de tandheelkunde werd kwikamalgaan mondjesmaat (pun not intended) gebruikt in hoeveelheden die de meeste medische instanties ongevaarlijk achten, waaronder het Belgische FAGG, het Federaal Agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten.
Nochtans behoort het in de praktijk waaraan Dr. Jo Linmans verbonden is, tot de standaardprincipes:
De Vereniging tegen de Kwakzalverij is minder optimistisch:
Hoewel honderdduizenden mensen met deze dure therapie zijn behandeld (8000 gulden per behandeling), ontbreekt wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid ervan. Het is dus een gevaarlijke alternatieve therapie. Ze is in Nederland populair gemaakt door roddelbladen, en wordt ook ingezet tegen spataderen, hardhorendheid en concentratieproblemen. Ook wordt een heilzame werking geclaimd bij allerhande bloed- en vaatziekten, artritis, diabetes, gangreen, gewrichtsklachten, impotentie, kanker, multiple sclerose, nierziekten, psoriasis, ziekte van Parkinson en de ziekte van Alzheimer.
TROS Radar liet in 2012 dokter De Boer aan het woord, cardioloog in het UMC St. Radboud in Nijmegen en voormalig voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC). De cardioloog neemt in de uitzending geen blad voor de mond en gebruikt kwalificaties als ‘oplichters’.
Lea Bouwmeester, Tweede Kamerlid van de PvdA, heeft op 14 november, naar aanleiding van de uitzending, vragen gesteld aan de minister van VWS. Ze vraagt de minister onder meer hoe te rijmen valt dat de Gezondheidsraad adviseert chelatietherapie alleen toe te staan voor het behandelen van metaalvergiftiging, terwijl deze infuustechniek in een twintig privéklinieken wordt gebruikt als niet-werkend antikalk-schoonmaakmiddel.
Het artikel Sluit chelatietherapie-klinieken vermeldt de kliniek waar Jo Linmans zijn opleiding chelatietherapie gevolgd heeft.
Autohagiografie
“Dr. [ABC] realiseerde zich snel dat de klassieke geneeskunde niet altijd het gewenste resultaat bereikt en niet altijd tot het herstel van de gezondheid van haar patiënten leidt. Zij volgde en volgt nog steeds gespecialiseerde opleidingen in binnen en buitenland in homeopathie, [AltMed 2] en voeding, en studeert nieuwe behandelprotocols voor [gigantisch grote aandoening A] en [gigantisch grote aandoening B]. Doel is steeds weer het vinden van “de onderliggende oorzaak” van het ziekteproces.”
Het is een stereotiep verhaal dat regelmatig opduikt in de autohagiografieën van alternatieve genezers. De westerse “klassieke geneeskunde” is hen te beperkt. Hoe groot mijn bewondering voor artsen die negen jaar gestudeerd hebben ook is, dit lijkt mij een vorm van niet te verwaarlozen zelfoverschatting.
Vaak grijpen ze terug naar behandelingswijzen die ofwel uit datzelfde Westen komen, of door een Westerse mangel gehaald zijn, en nog ouder, klassieker zijn dan de meeste, courante behandelwijzen uit die reguliere geneeskunde. Homeopathie (Duitsland, eind 18de eeuw) is hierbij het typische voorbeeld.
